معرفی کلی
موسوعة الإمامة في نصوص أهل السنة یک اثر پژوهشی گسترده و مستند در بیست جلد (از مجموعهای چهل جلدی برنامهریزی شده) است که احادیث و روایات مربوط به موضوع امامت، خلافت پیامبر اکرم(ص) و فضائل اهلبیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) را از منابع معتبر اهل سنت و جماعت گردآوری و تحلیل کرده است.
مشخصات کتابشناختی
·پدیدآورندگان:
oنویسنده اصلی: شهابالدین مرعشی
oمدیر پروژه: محمود مرعشی
oمدیر اجرایی: محمد اسفندیاری
oتیم تحقیق و بررسی: محمد مرادی، محمدکاظم عبداللهی، محمدجواد محمودی، حسین تقیزاده، محمدرضا جدیدینژاد، حسن فاطمی، محمد صحتی سردرودی، مصطفی فضلیزاده و دیگر پژوهشگران.
·ناشر: صحیفه خرد
·مکان نشر: قم، ایران
·سال نشر: 1430 قمری (چاپ اول)
·زبان: عربی
·موضوعات اصلی:
oامامت دوازده امام(ع)
oاحادیث اهل سنت درباره امامت و خلافت
oاهلبیت در قرآن و سنت
oمسائل کلامی مرتبط با امامت
ساختار و محتوای اثر
خاستگاه و روش تحقیق
این موسوعة در واقع بازسازی و توسعهی اثر بزرگ «ملحقات إحقاق الحق و إزهاق الباطل» تألیف قاضی نورالله شوشتری (شهید سوم، ۹۵۶–۱۰۱۹ق) است که با نظم جدید، شیوهای نوین و افزودههای پژوهشی ارائه شده است.
سازماندهی مجلدات:
1.جلد ۱ و ۲: «اهلبیت در قرآن» - بررسی آیات نازله در شأن اهلبیت(ع)
2.جلد ۳ تا ۵: «اهلبیت در نصوص و آثار» - گردآوری روایات نبوی درباره اهلبیت
3.جلد ۶ تا ۲۰: به طور کامل به زندگی و شخصیت امیرالمؤمنین علی(ع) اختصاص دارد
4.جلد ۲۱ تا ۴۰ (پیشبینیشده): شامل زندگی و فضائل دیگر ائمه معصومین(ع) میشود.
دستهبندی روایات
روایات جمعآوری شده در این مجموعه در هفت گروه اصلی طبقهبندی شدهاند:
1.روایات ناظر به نزول آیات قرآن در شأن و مقام اهلبیت(ع)
2.روایات بیانگر فضایل، مناقب و مقامات اهلبیت و تقرب آنان به خداوند
3.روایات توصیهکننده به شناخت فضائل اهلبیت و نهی از کینهتوزی و دشمنی با آنان
4.روایات مؤکد بر لزوم رعایت حقوق اهلبیت و پیروی از ایشان
5.روایات بیانکننده شرایط امام، مقام الهی امامت، ذریه پیامبر بودن، تعداد و نام ائمه
6.روایات توصیفکننده ویژگیهای پیروان راستین اهلبیت و نهی از غلو و غالیگری
7.روایات تحلیلکننده ابعاد مختلف زندگی و شخصیت امام علی(ع)
اهمیت و ویژگیهای ممتاز
۱. ارزش علمی و پژوهشی:
·استناد مستقیم به منابع روایی اهل سنت، که بر اعتبار استدلالها میافزاید
·ذکر دقیق اسناد و نام راویان، زمینه تحقیق عمیقتر را برای محققان فراهم میکند
۲. ارزش تاریخی و مذهبی:
·ارائه باورهای شیعه از طریق منابع مورد قبول مخالفان (اهل سنت)
·آشکارسازی اشتراکات فراوان بین دو مذهب بزرگ اسلامی در محبت و احترام به اهلبیت(ع)
۳. ابتکار روششناختی:
·تداومبخش پروژههای بزرگ علمی شیعه مانند:
o«عبقات الأنوار» میرحامد حسین هندی
o«الغدیر» علامه امینی
·بهروزرسانی و ساماندهی نوین میراث کهن با فهرستبندی و دستهبندی مدرن
۴. نقش تقریبی و وحدتآفرین:
·گامی مؤثر در تقریب بین مذاهب اسلامی با تأکید بر مشترکات
·ارائه متنی علمی و مستند که میتواند مبنای گفتوگوی سازنده قرار گیرد
پیشینه تاریخی اثر
خاستگاه اولیه:
·اصل این مجموعه به کتاب «إحقاق الحق» قاضی نورالله شوشتری بازمیگردد که در رد کتاب «إبطال نهج الباطل» فضلالله روزبهان خنجی (متوفای ۹۲۷ق) نوشته شد
·شوشتری با تألیف این کتاب و دفاع از اعتقادات خویش، به شهادت رسید و کتابش نماد پایداری مذهبی شد
تحولات جدید:
·در دوره معاصر، آیتالله مرعشی نجفی با کمک بیست تن از شاگردانش، کتاب سه جلدی شوشتری را با تعلیقات گسترده به ۳۶ جلد رساند
·در مرحله بعد، با کوشش فرزند ایشان و تیم جدید پژوهشی، اثر بازبینی و با ساختاری نوین به صورت این «موسوعة الإمامة» ارائه شد
جمعبندی
موسوعة الإمامة في نصوص أهل السنة یک دستاورد بزرگ علمی است که سه ویژگی برجسته را یکجا گرد آورده:
·عمق تاریخی از طریق مراجعه به منابع کهن
·روششناسی نوین در تنظیم و دستهبندی
·نگاه تقریبی که در پی کشف و نمایش مشترکات اسلامی است
این اثر تنها یک مجموعه حدیثی نیست، بلکه یک پروژه فکری جامع است که با ارائه دیدگاه شیعی درباره امامت از طریق متون مورد استناد اهل سنت، همزمان هم قدرت استدلالی خود را افزایش میدهد و هم فضایی تازه برای گفتوگوی علمی و مسالمتآمیز بین مذاهب اسلامی میگشاید.